Merhaba arkadaşlar! Bugünkü yazımızda, fizik dersinde sıkça karşımıza çıkan ve bazen de kafa karıştırıcı olabilen seri ve paralel bağlı devreler konusunu ele alacağız. Bu konu, elektrik akımının nasıl hareket ettiğini ve devrelerin nasıl çalıştığını anlamamızı sağlar.
Seri Bağlı Devreler
Seri bağlı devrelerde, bileşenler birbirine ardışık olarak bağlanır. Yani, bir bileşenden geçen akım, diğer bileşene geçerken aynı akımdır. Bu nedenle, seri bağlı devrelerde toplam direnç değeri, bileşenlerin direnç değerlerinin toplamına eşittir.
Bu tür bir devrede, bileşenlerin direnç değerleri toplandığı için, toplam direnç değeri artar. Dolayısıyla, seri bağlı devrede akım miktarı azalır. Bu durum, ampul gibi bileşenlerin daha az parlak yanmasına neden olabilir.
Seri bağlı devrelerde, her bileşenin üzerinde aynı akım olduğu için, bileşenlerin üzerindeki gerilim değerleri toplam gerilim değerine eşittir. Bu nedenle, seri bağlı devrelerde gerilim bölücü olarak kullanılabilir.
Paralel Bağlı Devreler
Paralel bağlı devrelerde, bileşenler birbirine paralel olarak bağlanır. Yani, bir bileşenden geçen akım, diğer bileşene geçmez ve her bileşen üzerinde aynı gerilim değeri vardır. Bu nedenle, paralel bağlı devrelerde toplam gerilim değeri, bileşenlerin gerilim değerlerine eşittir.
Bu tür bir devrede, bileşenlerin gerilim değerleri aynı olduğu için, toplam direnç değeri azalır. Dolayısıyla, paralel bağlı devrede akım miktarı artar. Bu durum, ampul gibi bileşenlerin daha parlak yanmasına neden olabilir.
Paralel bağlı bir devrede, her bileşen üzerinde aynı gerilim olduğu için, bileşenlerin üzerindeki akım değerleri toplam akıma eşittir. Bu nedenle, paralel bağlı devrelerde akım bölücü olarak kullanılabilir.
Serinin Paralel Bağlanması
Bazı durumlarda, hem seri hem de paralel bağlı devrelerin birleşimi kullanılır. Bu durumda, bazı bileşenler seri olarak bağlanırken, diğer bileşenler paralel olarak bağlanır.
Örneğin, bir evin elektrik devresini düşünelim. Evdeki prizler paralel olarak bağlanır, çünkü her prizde aynı gerilim değeri vardır. Ancak, prizlerin içindeki anahtarlar ve ampuller, seri olarak bağlanır, çünkü her birinin üzerinde aynı akım değeri vardır.
Problem:
10 Ohm’luk bir direnç ve 5 Ohm’luk bir direnç paralel olarak bağlanmıştır. Bu devredeki toplam direnç değeri nedir?
Çözüm:
Paralel bağlı devrelerde toplam direnç, bileşenlerin reciprok (tersi) değerlerinin toplamının tersidir. Yani, 1 / R total = 1 / R1 + 1 / R2 şeklinde hesaplanır.
1 / R total = 1 / 10 + 1 / 5
1 / R total = 1 / 10 + 2 / 10
1 / R total = 3 / 10
R total = 10 / 3 Ohm
Yani, bu devrenin toplam direnç değeri 10 / 3 Ohm’dur.
Problem:
3 ampul, seri olarak bağlanmıştır. Her bir ampulün direnç değeri 10 Ohm’dur. Bu devredeki toplam direnç değeri nedir?
Çözüm:
Seri bağlı devrelerde toplam direnç değeri, bileşenlerin direnç değerlerinin toplamına eşittir.
R total = R1 + R2 + R3
R total = 10 + 10 + 10
R total = 30 Ohm
Yani, bu devrenin toplam direnç değeri 30 Ohm’dur.
Umarım bu yazı, seri ve paralel bağlı devreler konusunu anlamanıza yardımcı olmuştur. İyi çalışmalar!